Ці шмат было працы па доме пасля пераезду?
— Так! І вельмі добра, што я спачатку гэтага не разумела. Знаёмыя круцілі каля скроні пальцам і казалі, што я не ведаю, на што падпісваюся. А я ім у адказ казала, што яны дурні і не разумеюць, што ўсе праблемы на раз-два вырашаюцца.
Мусіць у кожнага ў жыцці бывалі моманты, калі мазгі не працуюць, а ёсць толькі эмоцыі. Калі да ўсяго падыходзіць занадта рацыянальна, то можна ніколі не зрабіць тое, што хацеў.
Чаму ты вырашыла набыць коней?
— Калі чалавек пераязджае за горад, у яго адкрываюцца нейкія чакры. Вось ты можаш пайсці і набыць бульбу ў краме, але пачынаеш сам вырошчваць бульбу, бо сэнс у працэсе. Хтосьці заводзіць пчол, хтосьці вырошчвае паляны з лаванды. Я вялікую частку свайго жыцця суісную з канямі – займалася з інструктарамі, у маіх сяброў былі коні. Тут тое ж самае як і з домам – у нейкі час табе пачынае хацецца мець свае сцены. І з канямі так жа – ты хочаш мець істоту, каторая будзе з табой увесь час, а не ў пэўныя гадзіны і па выходных. А дзе адзін конь, там і тры.
З канямі, вядома ж, больш клопатаў, чым з домам. Хату можна замкнуць і з’ехаць. Дом не просіць есці ці пачасаць і папесціць яго. Коні – як малыя дзеці, якія ніколі не вырастуць, але вы яшчэ і не можаце аддаць іх бабулямі і дзядулям.
Ці не шкадуеш, што цяпер ты не можаш кудысьці надоўга з’ехаць з дому?
— Часам не хапае такой свабоды, як раней, што можаш у любы час кінуць заплечнік за спіну і кудысьці паехаць. Але, мне здаецца, у любога дарослага чалавека ў маім узросце ёсць прычыны, калі ты не можаш проста ўзяць і з’ехаць кудысьці. Хто па стане здароўя не ездзіць, хто з-за дзетак, хто з-за працы, а ў кагосьці – коні.
Першага каня я мэтанакіравана шукала і набыла праз год пасля пераезду. У першы дзень, як я набыла каня, у мяне ад стрэсу паднялася тэмпература. У каня таксама быў стрэс з-за новага месца. Наступным я набыла поні праз два гады пасля пераезду, каб каню была хоць якая кампанія.
Ëсць такая ініцыятыва па выратаванні коней у Беларусі КПЛ («Команда помощи лошадям»), яна і дапамагла мне выкупіць гэтага поні. КПЛ дапамагае ратаваць, напрыклад, коней старых ці траўмаваных спартовых жарабцоў. Бо, на жаль, для такіх жывёлінаў не існуе паняцця пенсіі, таму ў сталым веку іх нічога добрага часта не чакае – іх проста спісваюць на мясакамбінат.
Мой поні раней жыў у не вельмі добрага гаспадара, які яго не даглядаў належным чынам. І аднаго разу поні ўцёк ад яго, ёсць нават відэа, як конь бяжыць па трасе, а яго даганяюць супрацоўнікі з МНС. Гэта гісторыя стала папулярнай у інтэрнэце і я вырашыла, што трэба ратаваць каня, бо рана ці позна гэта можа скончыцца кепска.
Мы з КПЛ знайшлі гаспадара поні і прапанавалі яго выкупіць. Гаспадар жа спачатку не пагаджаўся на здзелку, бо меў бізнэс-ідэю – хацеў выкарыстоўваць каня для пракату ў горадзе. Але ўрэшце з гаспадаром мы дамовіліся па кошце і я прыехала глядзець поні. Спачатку, шчыра кажучы, конь мне не спадабаўся, бо быў нейкі дзікаваты. Але я ўсё ж выкупіла яго і вырашыла так: калі не пасябруецца з маім канём, то тады буду шукаць яму новыя добрыя рукі.
Першыя дні, як прывезлі поні да мяне, ён паматаў усім нервы. Поні хоць і малы, але, як кажуць, «хадзіў на галаве». Пазней, калі конь зразумеў, што яго добра кормяць, чухаюць і любяць, то паспакайнеў. Коні пасябраваліся без аніякіх боек.
У 2020 годзе, калі была эпідэмія каронавірусу, я набыла кабылу. У мяне тады быў вялікі стрэс. Мне здавалася, што мы ўсе памром і што жыццё канчаецца. У тым годзе я пачала працаваць аддалена, мала бачылася са знаёмымі і сябрамі. Але ў мяне была мара завесці кабылу. Я вырашыла – паміраць, дык хоць спраўдзіўшы мару. Таму я пачала зноў праглядаць аб’явы і знайшла кабылу ў спартсменкі, якая прадавала жывёлу ў сувязі з пераездам у іншую краіну. Я прыехала глядзець кабылку, стан у яе быў добры. Было заўважна, што жывёлу добра даглядалі.
Наколькі дорага ўтрымліваць коней?
— Усё залежыць ад гаспадара. Ëсць, так бы мовіць, варыянт эканом і люкс. У мяне, да прыкладу, свая стайня і свой дом, таму для мяне гэта адносна невялікія грошы. Асноўныя выдаткі: подсціл з апілак, сена, авёс, зімовыя і летнія гунькі ды маскі. А яшчэ – кавалі, якія даглядаюць капыты. У суме гэта максімум тысяча долараў на год. Іншая справа, калі каня ўтрымліваюць на стайні ці пастоі. Такое арэнднае жытло для каня каштуе ад 300 долараў на месяц.
Як да цябе ставяцца людзі ў вёсцы?
— Некаторыя людзі лічаць мяне ведзьмай праз тое, што я з гораду з’ехала ў вёску яшчэ і коней завяла. У людзей тут зусім іншае стаўленне да жыцця. Але з большага стаўленне адэкватнае, бо я ж дапамагаю ў некаторых справах у вёсцы. Напрыклад, я займалася тым, каб тут у нас усталявалі сметніцу і прыязджала аўталаўка. Я таксама бескаштоўна падважу людзей у горад і дзялюся конскім гноем. Грошы ніколі не бяру, а калі нехта хоча аддзячыць, то прыносіць улетку гародніну і садавіну. Таму я добрая ведзьма.
Звычайна калі ў вёсцы ёсць конь, то людзі просяць паараць агарод. Ці прасілі ў цябе коней для гэтага?
— Так, прасілі некалькі разоў. Але я адразу катэгарычна адмовіла, таму болей не пыталіся пра гэта. У мяне коні араць не ўмеюць, таму я кажу суседзям «калі вы хочаце, каб конь вас забіў, то бярыце». Бо коні мусяць умець араць, а мае – верхавыя. Гэта тое ж самае, як узяць кабрыялет і вазіць ім грузы. Я не ведаю, ці зразумелі гэта вясковыя, але больш коней не прасілі ў мяне.
Шмат хто пытаўся, ці можна пакатацца на конях. Але я не дазваляю на іх катацца, хіба што магу пакатаць малых дзетак на поні. Для пракату конь таксама мусіць быць прывыклы, і займацца гэтым жывёла павінна пастаянна. А мае коні – пешчаныя, могуць і скінуць чалавека. Але сама на конях я езджу. Акрамя поні, бо для яго я завялікая.
А як ты выбіраеш, на якім кані ездзіць?
— Я стараюся чаргаваць, каб абодва кані хадзілі на прагулку. Калі дазваляе надвор’е, то два-тры разы на тыдзень катаюся. Магу з’ездзіць да сяброў у суседнюю вёску, але не надоўга. У мяне не такія коні, што іх магчыма прывязаць да плота, каб яны чакалі. Мае коні хутчэй адарвуць плот і пабягуць да хаты [смяецца]. Таму да сяброў я звычайна езджу на ровары ці машыне, а з канямі на прагулку ходзім па палях ці ў пушчу.
Ходзіце ці ўсё ж хутка ездзіце?
— Па-рознаму бывае. Гэта ж як з матацыкламі: некаторыя баяцца ці не ўмеюць хутка ездзіць, а іншыя – ганяюць. Я даўно ўжо езджу, мяне не пужае хуткасць. Я хачу патлумачыць яшчэ, што я ўжо вельмі даўно займалася з канямі і мэтанакіравана ішла да таго, каб займець сваіх уласных жывёлін.
Ты ўжо 6 гадоў жывеш тут у вёсцы. Ты адразу пачала жыць у гэтым доме?
— Я пачала тут жыць амаль адразу, як набыла хату. Гэта быў травень і было адносна цёпла. Калодзежу ў мяне не было, таму хадзіла часам мыцца на рэчку ці да суседкі. Самыя важныя работы па рамонце я паспела зрабіць да зімы. Дом насамрэч быў у добрым стане, таму можна было заязджаць жыць адразу. Цэлыя добрыя вокны, адна рабочая печка, з даху не капала. Можна было паставіць раскладушку і жыць.
А праз які час ты зразумела, што зрабіла ўвесь рамонт і цяпер дом цябе цалкам задавальняе?
— Трэба было плітачку пакласці, сцены абадраць і пафарбаваць, пачысціць вокны і шкельцы на верандзе. Апошняе, дарэчы, – пякельная справа. Але я ўсе ачысціла падчас летняга адпачынку. У першыя паўгады было зроблена галоўнае – праведзеная праводка, парамантаваная другая печка, зрабілі ваду, каналізацыю і душ. Калодзеж пракапалі. Пазней ужо не было нейкага дэдлайну. Проста ў спакойным рэжыме даводзілася ўсе да розуму.
Так атрымліваецца, што жывёлы самі мяне знаходзяць. У мяне няма маніі дапамагчы ўсім. Але калі да мяне нехта прыбіваецца, я лічу сваім абавязкам ім дапамагчы. Мае сябры жартаўліва пытаюць, калі ж я зубра ўжо завяду… А я кажу, што ўжо і так маю зуброў, проста яны на самавыпасе. Тут побач статак ходзіць.
Як часта можна тут пабачыць зубра?
— У зуброў ёсць фішка – яны тут ходзяць толькі ў халодны перыяд году. Недзе з восені па ранню вясну. Я магу глядзець на іх праз акно і піць каву. Мясцовыя сказалі, што раней тут зубры не хадзілі. Так стала з маім прыездам. Таму ўсе і думаюць, што я ведзьма.
А ці дзеліцеся вы, аднавяскоўцы, паміж сабою нечым?
— Ну вось нядаўна мне прынеслі кабачок. У нас увогуле тут натуральны абмен і ўзаемадапамога. Зімой, напрыклад, дапамагаем адно аднаму чысціць дарогу, бо пакуль дачакаешся той трактар калгасны. Таму просіш суседа, у якога ёсць трактар, ён прыязджае і чысціць дарогі. Было неяк і такое, што да мяне прыходзілі зусім незнаёмыя людзі з суседняй вёскі і прасілі, каб я дапамагла ім капаць бульбу. Ну вось тады я не дапамагла, бо ўсё ж павінны быць нейкія берагі. Але пасільную дапамогу, вядома ж, аказваю. Астатнія адказваюць тым жа самым.
Па тваім аповедзе гучыць, што ты тут жывеш неверагоднае жыццё.
— Але гэта жыццё не для ўсіх. Калі вы гарадскі чалавек, вам патрэбныя батарэі, кавярня на першым паверсе і праца праз дарогу, то не рабіце так, як я. Вы толькі расчаруецеся. Але калі ў вас сапраўды ёсць мара і вы гатовыя ўзяць за яе адказнасць, то абавязкова паспрабуйце. Інакш – будзеце шкадаваць.
А ў цябе ёсць сябры, якія захацелі паўтарыць твой досвед?
— Так, многа людзей. Некаторыя не на стала, але, прынамсі, на цёплы перыяд з’ехалі ў вёску. Мая гісторыя стала штуршком для некаторых, хто раздумваў. А паглядзеўшы на мяне – дзеўку, якой на момант пераезду было 26 гадоў – натхніліся. Я рада, калі мая гісторыя кагосьці плённа натхніла. Мой дэвіз: лепш зрабіць і шкадаваць, чым не зрабіць і шкадаваць.
І ў цябе ані разу не было шкадавання за гэтыя 6 гадоў?
— У мяне былі розныя перыяды. Часам было цяжка фізічна і маральна, але ніколі не было шкадавання. Чаго і вам жадаю.
Дзякуй, Ева, за размову. Спадзяюся, нехта натхніцца прыехаць да цябе паглядзець на зуброў.
— І таксама можа нехта захоча забраць да сябе шчанюкоў.
Калі нехта захоча забраць шчанюкоў, пішыце ў Інстаграм Еве.
