Барыс Кіт — выдатны прыклад таго, як чалавек, нарадзіўшыся далёка ад цэнтраў сусветнай навукі і тэхналогій, здолеў пакінуць значны след у гісторыі. Ягонае жыццё і дзейнасць увасабляюць сілу розуму, настойлівасці і любові да ведаў. Гэты выбітны беларус прайшоў шлях ад простага настаўніка да сусветнавядомага навукоўца, які унёс неацэнны ўклад у развіццё касманаўтыкі і адукацыі.
Яго праца над ракетнымі тэхналогіямі, даследаванні ў галіне вадкага вадароду і ўдзел у развіцці амерыканскай касмічнай праграмы зрабілі яго адным з самых значных навукоўцаў свайго часу. Аднак не менш важнай была ягоная місія па развіцці беларускай адукацыі і культуры, якая праходзіла праз усё яго жыццё. Распавядаем гісторыю пра чалавека, які даказвае, што веды і настойлівасць могуць змяніць свет.
Барыс Кіт нарадзіўся ў 1910 годзе ў Санкт-Пецярбургу ў сям’і беларусаў, якія паходзілі з вёскі Агароднікі, што на Наваградчыне. Праз некалькі гадоў яго сям’я вярнулася на радзіму, дзе хлопчык атрымаў пачатковую адукацыю.

Пасля сканчэння Наваградскай беларускай гімназіі, Барыс паступіў у Віленскі ўніверсітэт імя Стэфана Баторыя на фізіка-матэматычны факультэт, дзе атрымаў глыбокія веды, якія пазней дапамаглі яму ў навуковай і педагагічнай дзейнасці. Пасля атрымання адукацыі Барыс Кіт прысвяціў сябе педагогіцы. Ён пачаў выкладаць матэматыку ў Віленскай беларускай гімназіі, а ў 1939 годзе стаў яе дырэктарам. Пасля далучэння Віленшчыны да Літвы, Кіт вярнуўся ў Наваградак, дзе зрабіў шмат намаганняў для адкрыцця беларускіх школ, а таксама стаў дырэктарам Навагрудскай гімназіі. Дзякуючы яму ў Заходняй Беларусі былі адчынены сотні пачатковых школ і некалькі дзясяткаў сярэдніх навучальных устаноў. Ягоная місія па развіцці беларускай адукацыі была персанальнай справай у жыцці.
Падчас нямецкай акупацыі Барыс Кіт спрабаваў захаваць адукацыю для беларусаў у складаных умовах. Ён адкрыў настаўніцкія семінарыі ў Маладзечне і Паставах, а таксама стварыў Адміністрацыйна-гандлёвы інстытут. Аднак яго дзейнасць прыцягнула ўвагу акупацыйных уладаў, і ён быў арыштаваны. Праз месяц яго вызвалілі, і Барыс працягнуў сваю педагагічную працу, выратоўваючы беларускую моладзь ад прымусовай працы ў Германіі.

Пасля вайны Барыс Кіт апынуўся ў Германіі, а пазней пераехаў у ЗША, дзе працягнуў сваю навуковую кар’еру. Ён пачаў працаваць у кампаніі North American Aviation, дзе ўдзельнічаў у распрацоўцы стратэгічных ракет і даследаванняў па выкарыстанні вадкага вадароду як ракетнага паліва. Гэтая праца стала найважнейшым унёскам беларуса ў сусветную касманаўтыку.
У 1960 годзе Барыс Кіт выдаў кнігу «Rocket Propellant Handbook«, якая стала настольнай для інжынераў і навукоўцаў NASA.

Ён супрацоўнічаў з амерыканскімі касмічнымі агенцтвамі і ўнёс свой уклад у развіццё тэхналогій, якія былі выкарыстаны ў місіях на Месяц. Ягоная праца зрабіла вялікі ўплыў на развіццё касмічных даследаванняў. Асаблівая ўвага Барыса Кіта была скіравана на распрацоўку экалагічна бяспечных відаў паліва для касмічных караблёў. Ён актыўна ўдзельнічаў у міжнародных навуковых канферэнцыях і быў прызнаны адным з вядучых экспертаў у галіне аэранаўтыкі.
З 1972 года Барыс Кіт жыў у Германіі, дзе выкладаў матэматыку ў Еўрапейскім аддзеле Мэрылендскага ўніверсітэта. Ён працягваў актыўна займацца навуковай і грамадскай дзейнасцю, быў удзельнікам шматлікіх міжнародных канферэнцый і падтрымліваў беларускую дыяспару. Акрамя навуковай і выкладчыцкай дзейнасці, ён заўсёды заставаўся патрыётам сваёй радзімы. Барыс Кіт неаднаразова ўдзельнічаў у беларускіх культурных і адукацыйных мерапрыемствах, пісаў артыкулы і выступаў на тэму важнасці захавання беларускай мовы і нацыянальнай самасвядомасці. Ён заўсёды падкрэсліваў, што беларусы павінны ганарыцца сваёй гісторыяй і дасягненнямі.

Барыс Кіт памёр 1 лютага 2018 года ў Франкфурце-на-Майне ва ўзросце 107 гадоў. Ён застаўся адным з найбольш выбітных беларусаў ХХ стагоддзя, чыя дзейнасць ахоплівала адукацыю, навуку і грамадскую працу. Яго імя назаўсёды ўпісана ў гісторыю сусветнай касманаўтыкі і беларускай культуры. У ЗША заслугі Барыса Кіта былі адзначаны ўнясеннем ягонага імя ў спецыяльную капсулу часу, умураваную ў сцяну амерыканскага Капітолія. А беларускі паэт Рыгор Барадулін напісаў пра Барыса Кіта вершык:
Як ні сягне высока птах,
Ляцеціме ў гняздо наніз.
Зямля стаіць на трох кітах.
Адзін з кітоў — спадар Барыс.

Сёння ягонае імя носяць школы і навуковыя інстытуты, а яго ўклад у развіццё касмічнай навукі і беларускай адукацыі застаецца каштоўным набыткам для будучых пакаленняў. Ён з’яўляецца прыкладам таго, як чалавек з маленькай краіны можа дасягнуць сусветнага прызнання дзякуючы сваёй працы, настойлівасці і любові да роднай зямлі.
